Otizm, nörogelişimsel bir bozukluktur. İlk belirtiler 3 yaşından önce fark edilir. Bu belirtiler beyin fonksiyon bozukluğundan kaynaklanmaktadır. Otizm Spektrum Bozukluğu, çocuğunuzun gelişimini iletişim (dil, anlama, görsel temas vb.), sosyal etkileşimler (duyguların algılanması ve anlaşılması, sosyal ilişkiler, oyunlar vb.) ve davranış (klişeleşmiş hareketler, belirli ve sınırlı ilgi alanları ve faaliyetler, rutinlerin oluşturulması vb.) alanlarında etkiler.
Henüz otizm için ilaç tedavisi yoktur. Bu nedenle otizm, yetişkinlik de dahil olmak üzere yaşam boyunca mevcuttur. Ancak belirtiler üzerinde etkili olan eğitimsel, davranışsal ve gelişimsel yaklaşımlar vardır. Uzmanlaşmış ve bireyselleştirilmiş tedaviler, çocuğun ilerleme kaydetmesini sağlamayı amaçlar.
İlk adım, uzman bir ekiple teşhis sürecini başlatmaktır. Teşhis süreci uzun olabilir, ancak müdahaleler teşhisten itibaren başlayabilir.
Sosyal hayatı etkiliyor
Sosyal iletişimin az olması veya hiç olmaması kalıcı zorlukları beraberinde getirir. Sözsüz iletişimde de zorluklar görülür. Örneğin, otizmli bir kişinin muhatabının kullandığı tonlamada veya kalkık kaşlarında ne ima edildiğini anlaması genellikle zordur. Ayrıca, sosyal etkileşimlerin örtük kuralları içgüdüsel olarak kazanılmaz, sosyal ilişkiler kişinin yaşına uygun olmayabilir.
Otizmli bazı kişilerde ilgi alanlarının sayıca az ama çok gelişmiş olabileceği tespit edilmiştir. Nesneleri garip bir şekilde ele alma, hizalama veya döndürme, olağandışı vücut hareketleri, sallanma, bükülme veya alkışlama gibi tekrarlayan faaliyetler veya davranışlar sıklıkla fark edilir.
Otizm spektrum bozukluğunda, semptomlar hafif ila şiddetli arasında değişir ancak sürekli devam eder. Şiddet derecesi, kişinin desteğe olan ihtiyacını gösterir. Semptomlar erken çocukluktan itibaren başlar, günlük hayatı sınırlar ve bozar.
Otizmi gösteren 50 küçük belirti
Otizmin belirtileri nelerdir? "Çocuğumun gelişiminde yanlış bir şeyler var" hissine kapılan ve çocuğunun davranış farklılıklarına yanıt arayan her ebeveyn için geçerli bir sorudur.
İşte çocuklarda otizm belirtileri ve yaşlarına göre dağılımları.
0-6 aylık çocuklar için otizm belirtileri
Otizm belirtileri üç kategoriye ayrılır: Sosyal etkileşim bozuklukları, iletişim bozuklukları ve diğer belirtiler.
Sosyal etkileşim bozuklukları
- Karşılığında bir şey elde etmek için parmakla veya işaretle gösteriyor ancak farklı durumlarda göstermiyor. Örneğin, acıktığında bir pastayı gösterebilir ama anne babasına göstermek için gökyüzünden geçen bir uçağı fark etmez.
- Başkalarını görmezden geliyor veya onlarla temas kurmaktan korkuyor gibi görünüyor.
- İzolasyonu, yalnızlığı tercih ediyor gibi görünüyor.
- Oyun anomalisi gösteriyor. Rol yapma ve sosyal taklit eksikliği (yemek odası, oyuncak arabalar vb.).
Sözlü ve sözsüz iletişim bozuklukları
- Apati: bir duygusuzluk durumu, duygusal veya sosyal ilgi eksikliği.
- Anormallik izlenimi: bebek çok sakin veya heyecanlı görünüyor.
- Heceleme olmaması veya çok az konuşma. Yeni yürümeye başlayan çocuklar “ba” gibi hece seslerini tekrarlar. Bunlar yansıma ve basit seslerden oluşur
Diğer belirtiler
- Motor anormallikler veya gecikmeler, motor bozukluklar, uyumsuzluk.
- Hipo veya hipertoni (kas gerginliği).
- Uyku bozuklukları, çok yetersiz uyku veya uykuya dalma güçlüğü
- Belirgin bir sebep olmadan çok sık ağlama
6-12 aylık çocuklar için otizm belirtileri
Otizmin belirtileri dört kategoriye ayrılır: Sosyal etkileşim bozuklukları, iletişim bozuklukları ve tekrarlayan veya basmakalıp davranışlar ve diğer belirtiler.
Sosyal etkileşim bozuklukları
- İnsanlara ilgisizlik (temas eksikliği).
- İsmine tepki vermez, ebeveynleri onu aradığında bebek başını onlara çevirmez veya tepki göstermez.
- Fiziksel temasa karşı hoşgörüsüzlük vardır. Taşınmayı, kollarda tutulmayı sevmez, bu ağlama veya geri tepme hareketlerini tetikleyebilir.
- Dış dünyaya kayıtsızlık izlenimi görülür. Dalgın ve yakın çevresine karşı duyarsızlık vardır.
- Ayrılığa küçük tepkiler verir.
- Ebeveynlerin gelişine mutlu tepkiler olmaz.
- Bir olayı başkalarıyla paylaşma ve ortak bir gözlem elde etmek için dikkatini bir nesneye veya kişiye çekme ve sürdürme kapasitesi düşüktür.
- Dikkati düzeltmek ve bakışları yakalamak zordur ve hatta bakışlardan aktif olarak kaçınma görülür.
Sözlü ve sözsüz iletişim bozuklukları
- Beklenti hareketinin olmaması. Kaldırılacağı zaman kollarını uzatmaz, düşme durumunda kendini tutmak için kollarını kendiliğinden açmaz.
- Hareketli iletişimde taklit yeteneği çok azdır veya yoktur.
Tekrarlayan ve kısıtlanmış davranışlar
- Ortamdaki değişikliklere karşı artan hassasiyet. Odadaki nesnelerin veya mobilyaların yerlerinin değiştirilmesi, yeni bir oyuncağın tanıtılması, parka gitmek için rota değişikliği gibi durumlara karşı hassasiyet.
- Gürültüye paradoksal tepki. Hemen yanındaki yüksek sese tepki vermeyebilir veya zar zor duyulabilen seslere duyarlı görünebilir.
Diğer belirtiler
- Nesneleri amacına göre kullanmama, hizalama, koklama.
- Tekrarlayan sallanma, el çırpma.
12-24 aylık çocuklar için otizm belirtileri
Otizm belirtileri üç kategoriye ayrılır: Sosyal etkileşim bozuklukları, iletişim bozuklukları ve tekrarlayan veya basmakalıp davranışlar.
Sosyal etkileşim bozuklukları
- İnsanlara ilgisizlik (temas eksikliği)
- İsmine tepki vermez. Ebeveynleri onu aradığında bebek başını onlara çevirmez veya tepki göstermez.
- Fiziksel temasa karşı hoşgörüsüzlük vardır. Taşınmayı, kollarda tutulmayı sevmez, bu ağlama veya geri tepme hareketlerini tetikleyebilir.
- Dış dünyaya kayıtsız gibi görünür. Dalgın ve yakın çevresine karşı duyarsızdır.
- Ayrılığa küçük tepkiler gösterir.
- Ebeveynlerin gelişine mutlu tepkiler göstermez.
- Bir olayı başkalarıyla paylaşma ve ortak bir gözlem elde etmek için dikkatini bir nesneye veya kişiye çekme ve sürdürme kapasitesi düşüktür.
- Dikkati düzeltmek ve bakışları yakalamak zordur ve hatta bakışlardan aktif olarak kaçınır.
Sözlü ve sözsüz iletişim bozuklukları
- Bir çocuk için normal aşamada veya hatta erken yaşta dil geliştirebilen zihinsel engelli olmayan otistik kişiler dışında dilin olmaması veya gecikmesi (kelime, cümle yok). Asperger sendromlu çocuklar, erken yaşlardan itibaren sürekli bir dil seviyesine sahip olabilirler.
- Alıcı ve ifade edici iletişim güçlükleri.
- Taklit görülmez.
- Sınırlı dil, mimik veya jest yoluyla iletişim kurma girişimi olmaz, televizyonda, radyoda veya ebeveynler konuşurken duyulan kelimeleri veya cümleleri tekrarlar.
Tekrarlayan ve kısıtlanmış davranışlar
- Nesneleri garip şekilde ele alır. Döndürme, hizalama ve koklama görülür.
- Olağandışı vücut hareketleri vardır. Sallanma, ellerin hızlı çırpılması.
24 aydan büyük çocuklarda otizm belirtileri
Otizm belirtileri üç kategoriye ayrılır: Sosyal etkileşim bozuklukları, iletişim bozuklukları ve tekrarlayan veya basmakalıp davranışlar.
Sosyal etkileşim bozuklukları
Diğer çocuklara ilgi duymama veya onlarla temas kurma konusunda korkulu ve garip görünme. Utangaçlık veya sosyal beceriksizlik.
- Oyunların azlığı veya yokluğu, özellikle de hayal ürünü oyunlar. Bir hikaye icat etmede veya bitirmede veya karakterlerin duygularını hayal etmede zorluk.
Sözlü ve sözsüz iletişim bozuklukları
- Amacı iletişim kurmak olmayan dil. Bu, konuşmanın tek tip olmasına neden olabilir.
- Çocuğun kendisine söyleneni tekrar etme eğilimi (ekolali)
- Alışılmadık konuşma şekli, örneğin: Ağır, aritmik, tiz veya şarkı söyleyen ses, monoton ton, seste çok az değişiklik veya hiç değişiklik olmaması.
- Pronominal ters çevirme (“ben” yerine “sen”).
Tekrarlayan ve kısıtlanmış davranışlar
- Nesnelerin belirli bölümleriyle sürekli meşgul olma, oyuncak arabayla oynamak yerine tekerleğini döndürmek gibi.
- Nesnelere olağandışı bağlanma, o nesneler olmadığında büyük ölçüde huzursuzluk yaşanması.
- Rutine uymakta ısrar etmek, katı ve ayrıntılı olarak hareket etmek. Parka veya okula gitmek için aynı rotayı kullanmak, yatmadan önce her zaman aynı sırayla farklı eylemler yapmak, oyuncakları her zaman aynı şekilde sıraya koyar. rutin gerçekleştirilemezse, bu genellikle davranışta önemli bir değişikliğe (üzüntü, öfke, sessizlik vb.) yol açar.
- Ortamda en ufak bir değişiklik bile görmezden gelinmez. Odadaki mobilyaların yerinin değişmesi, yeni bir insanla tanışma, yeni kıyafetler...
- Çocuk bir şeyleri almak için normalde kullandığından farklı elini kullanır.
Yüksek östrojen seviyeleri otizmi tetikleyebiliyor
Yakın zamanda yapılan bir araştırma, hamilelik sırasında yüksek hormon seviyeleri ile otizmli çocukların doğumu arasında bir bağlantı olduğunu gösterdi. Uzmanlar, doğmamış çocuğu otistik olan 98 hamile kadının amniyotik sıvısını analiz ederken, onları otistik olmayan çocukları doğuran diğer 177 hamilelikle karşılaştırdı.
Dört tip östrojen (doğum öncesi östriol, östradiol, östron ve östron sülfat) düzeylerini değerlendiren araştırmacılar, doğum öncesi yüksek östrojen seviyeleri ile otizm riski arasındaki bağlantının güçlü olduğunu buldu.
Bu yeni veriler, doğum öncesi östrojen hormonlarının artmasının otizmin olası bir nedeni olduğu fikrini destekliyor. Ancak, bu yüksek hormon seviyelerinin hamile kadından mı, fetüsten mi yoksa plasentadan mı geldiğini şimdilik bilinmiyor.