ABD Başkanı Joe Biden’ın, “ABD’nin en uzun savaşı” olarak nitelendirdiği Afganistan savaşının bilançosu ağır oldu. Savaşın ekonomik ve insani açıdan ülkeyi yıkıma uğratması sonrası Amerikan birliklerin Afganistan’dan çekilme kararı ABD’nin başarısızlığı olarak nitelendirildi.
Biden’ın çekilmenin tamamlanması için belirlediği 31 Ağustos tarihine sayılı günler kala, Taliban’ın ülke genelinde kontrolü ele geçirmesiyle Afganistan’da yeni bir dönem başladı. ABD’nin 11 Eylül 2001’deki terör saldırılarının ardından Afganistan’a girişi her iki ülkede de büyük kayıplara neden oldu.
Savaşın ağır bilançosu: 20 yılda 172 binden fazla can kaybı
ABD merkezli haber ajansı AP’nin derlediği verilere göre, savaşta şimdiye kadar toplam 172 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Verilere göre ABD, 20 yıl süren savaşta 2 bin 448 askerini kaybederken, 20 binden fazla Amerikan askeri de yaralandı. ABD için çalışan ve hayatını kaybeden Afganların sayısı ise 3 bin 846 olarak kayıtlara geçti. Afganistan’da görev yapan NATO ve diğer ülkelerden bin 144 asker hayatını kaybederken, şimdiye kadar 444 insani yardım çalışanı ve 72 gazeteci yaşamını yitirdi. Savaştan en fazla etkilenen taraf ise Afgan halkı oldu. Ülke genelinde 20 yıl içerisinde 47 bin 245 Afgan sivil yaşamını yitirdi. Afgan güvenlik güçlerine mensup yaklaşık 66 bin kişi, Taliban ve diğer muhalif kesimden ise 51 bin 191 kişi öldü.
Öte yandan, AP’nin verilerine göre, ABD ve NATO ülkelerinin Afganistan’da bulunduğu 20 yılda bebek ölümleri yaklaşık yüzde 50 oranında azaldı, Afgan kadın ve kız çocuklarının eğitim görme oranı ise yüzde 37’ye ulaştı.
ABD’ye maliyeti 2 trilyon doları geçti
ABD askerlerinin Afganistan’dan çekilmesiyle sona yaklaşan savaşın trilyonlara ulaşan maliyetini ise ABD halkı ödeyecek. ABD’nin 2020 itibariyle borçla finanse ettiği Afganistan ve Irak savaşlarının tahmini maliyetinin 2 trilyon dolar olduğu düşünülürken, 2050’ye kadar bu borçlanmanın faizinin 6.5 trilyon doları bulması bekleniyor. ABD’nin Afganistan ve Irak’tan dönen yaklaşık 4 milyon askerin sağlık ve diğer masraflarına yönelik ödemeyi taahhüt ettiği miktar eklendiğinde tutarın 2 trilyon doları geçtiği düşünülüyor.
ABD’nin önde gelen eğitim kurumlarından Brown Üniversitesi’ne bağlı olarak yürütülen Savaş Maliyetleri Projesi’nde ise 2001 yılından bu yana ABD’nin, yaklaşık 1 trilyon doları Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) Denizaşırı Acil Durum Operasyonları bütçesi ve 530 milyar doları savaşı finanse etmek için borç olarak alınan paranın faizi olmak üzere Afganistan’da toplam 2.26 trilyon dolar harcadığı ifade edildi. 2001’den bu yana ABD’nin Afganistan’ın yeniden inşasına 144 milyar dolardan fazla kaynak ayırdığı belirtildi. Bu paranın çoğunun, Afganistan’da güvenlik güçlerini desteklemesi, yönetimin geliştirilmesi, ekonomik ve sosyal kalkınmaya destek sağlanması ve yasadışı uyuşturucularla mücadeleye yönelik program ve projeleri uygulamakla görevli kurum ve sivil toplum kuruluşlarına verildiği kaydedildi. Söz konusu yeniden yapılanma çalışmaları kapsamındaki en yüksek maliyetin ise Mayıs 2002’den geçtiğimiz Mart ayına kadar Afgan ordusunu eğitmek ve donatmak için harcanan 88.3 milyar dolar olduğu belirtildi.
“ABD, Taliban’la mücadele için 30 milyarderin toplam servetinden daha fazlasını harcadı”
Ekonomi dergisi Forbes da ABD’nin 11 Eylül 2001’den bu yana Afganistan’da 2 trilyon dolardan fazla para harcadığını açıkladı. Söz konusu tutarın, 20 yıl boyunca her gün 300 milyon dolara, 40 milyon Afgan için de kişi başı 50 bin dolara denk geldiğini belirten Forbes, ABD’nin Taliban’la mücadele kapsamında Jeff Bezos, Elon Musk, Bill Gates de dahil ABD’nin en zengin 30 milyarderinin toplam servetinden daha fazlasını harcadığını aktardı.
Eski Başkan Trump da maliyetlere işaret etmişti
Eski ABD Başkanı Donald Trump, 2016’daki başkanlık seçimi kampanyasında Afganistan ve Irak’taki gibi “yüksek maliyetli savaşlardan” uzak durma sözü vermişti. Trump yönetimi, 29 Şubat 2020’de Katar’da Taliban temsilcileri ile bir araya gelmişti. Taliban’la anlaşma yapan Trump yönetimi, anlaşma uyarınca 1 Mayıs tarihinden itibaren ABD askerlerinin Afganistan’dan çekilmeye başlayacağını açıklamıştı.
Biden, çekilmeyi 14 Nisan’da duyurmuştu
ABD Başkanı Joe Biden, 14 Nisan’da ABD’nin 1 Mayıs’tan itibaren Afganistan’dan geri çekilmeye başlayacağını ve tam çekilmenin Dünya Ticaret Merkezi, İkiz Kuleler ve Pentagon’a yönelik terör saldırılarının 20. yıl dönümü olan 11 Eylül’e kadar tamamlanacağını duyurmuştu. Biden daha sonra ise çekilmenin 31 Ağustos’ta tamamlanacağını açıklamıştı.
